Prof. Dr. Onur Gürer
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı

Lenfödem ve lipödem birlikte olabildikleri gibi venöz yetmezlik bulguları ile de karışabilirler. Ayırt edilmesi tedavi planlaması açısından çok önemlidir.

​

LENFÖDEM

Lenfatik dolaşım sistemindeki bozukluk nedeniyle proteinden zengin içerikli sıvının dokuda birikmesi sonucu oluşan klinik tablodur. Etkilenen bölgede şişlik, ağırlık, sıkılık hissi, ağrı ve enfeksiyonlara yatkınlık belirtileri ortaya çıkar.

Lenf ödem genelde bacaktaki ya da koldaki lenf kanallarındaki problemler nedeniyle ortaya çıkar. Çok nadiren gövdeyi de içine alabilir. Doğumsal bir hastalık olabildiği gibi, sonradan geçirilen travma, kaza, kemiklerle ilgili kırık, bağlarda zedelenme, geçirilmiş enfeksiyonlara ve cerrahi operasyonlara bağlı olarak da meydana gelebilir. Kimi zaman da hiçbir sebep yokken ortaya çıkabilir. Özellikle tümör gibi kanserojen durumlarda lenf bezlerinin temizlenmesi daha sonra lenfödeme sebep olabilir. Örneğin meme kanseri tedavisinde beraberinde koltuk altı lenf bezleri alındığında kolda lenfödem meydana gelebilir.

Lenfödemin başlıca semptomu vücudun herhangi bir yerinde veya bacaklarında oluşan şişliktir. Kıyafete sığması zor olabilir ve mücevher ve saatler sıkabilir. İlk başlarda şişme gelip gidebilir. Gün içinde daha da kötüleşebilir ve geceleyin düşebilir. Tedavi olmadığında, genellikle daha ciddi ve kalıcı hale gelecektir. Lenfödemin diğer belirtileri ise:

• Ağrılı, ağır bir his

• Hareket zorluğu

• Tekrarlanan cilt enfeksiyonları

• Sert, sıkı cilt

• Deride kırışıklık

Tedavisinde aşağıdaki uygulamalar faydalı olacaktır:​

• Manuel lenf drenaj masajı uygulanabilir.

• Mutlaka kompresyon uygulamak gerekir. Bu çorap, bandaj ya da çoklu bandaj şeklinde olabilir. 

• Kilo kontrolü önemlidir. Egzersiz mutlaka gereklidir.

• Yürüyüş, yüzme, suda yürüyüş, havuz egzersizleri hastaların en kolay yapabildiği ve en iyi sonuç aldığı egzersizlerdir.

Lenfödemin komplikasyonları nelerdir?

Selülit: Selülit, çoğunlukla lenfödemli kişileri etkileyen deri (dermis) tabakasının bakteriyel bir enfeksiyonudur. Selülit belirtileri şunları içerebilir:

• Kızarıklık ve deride ısı hissi

• Etkilenen bölgede ağrı ve şişme

• Yüksek sıcaklık (ateş)

• Titreme

Psikolojik etkileri: Görünümü etkileyen uzun vadeli bir hastalıkla yaşamak büyük sıkıntıya neden olabilir ve depresyon dönemlerine yol açabilir.

Lenfödemde Cerrahi Tedavi Yaklaşımı Nedir?

Günümüzde umut vadeden cerrahi işlem lenfatik mikrocerrahidir. Çok ince çapa sahip lenf damarları mikroskop altında süpermikrocerrahi işlemlerle onarılmaktadır. 

​

LİPÖDEM

Lenfödemle karışan ancak başka bir tablodur. “Ağrılı Yağlanma Sendromu” olarak da adlandırılan lipödem özellikle gövdenin alt kısmında yağ birikimine bağlı ağrılı, hassasiyet gösteren, bacaklarda genişleme ile ciddi bir tablodur. Lenfödem ile beraber olabilir.

​Ayakbileği, alt bacak, diz çevresi, üst bacak ve popoyu çevresinde orantısız yağ birikmesi olur. Kişinin üst bedeni incedir. Bazen kol ve karın bölgesini de tutar. Lipödemli yağ dokusunun hissi normal yağ dokusunun hissinden farklıdır. Evrelerine göre ele gelen his değişir. Erken evrelerde sert yağ kitleleri ele gelirken, ileri evrelerde yumuşak ve gamzeli bir doku ele gelir. Özellikle diz çevresi ve iç bacakta doku yığılmaları meydana gelebilir. 

Lipödemin belirtileri şunlardır:

• Neredeyse sadece kadınlarda görülür

• Ayak etkilenmez, ancak kalça, uyluk ve bacaklar simetrik etkilenir

• Ödeme parmakla bastırıldığında çöküntü kalmaz veya çok az kalır

• Baskı ve dokunmayla ağrı ve hassasiyet

• Deride kolay morarma

• Kilo vermeye veya kalori kısıtlamasına rağmen şişliklerin devam etmesi

• Hastaların üçte birinde kollar da etkilenir

• Deride soğukluk hissi

• Yazın sıcaklarda şikayetlerin artması

Lipödemin mekanizması tam olarak aydınlatılamamıştır. Lipödemde dokuda biriken madde su değil yağdır. Hastaların diğer aile bireylerinde de benzer şikayetler bulunur.

Tedavi:

• Manuel lenf drenaj masajına çok iyi cevap vermez.

• Varis çorapları yada bandajlardan oluşan kompresyon (baskı) tedavisi kalınlaşmış yağ dokusunu eritmez ama bu hastalarda eşlik eden ödemi azalttığı için tedavide yer vardır. 

• Eğer birlikte lenfödem de varsa masaj ve kompresyon tedavileri tablonun düzelmesi için şarttır.

• Sadece zayıflamak yeterli değildir. Diyetlerle yapılan zayıflamada hastalar genellikle üst bedenden incelir.

• Lipödem hastaları için en uygun egzersizler yüzme, havuzda yürüme, hızlı yürüyüş ve bisiklettir.

• Liposuction gibi yağ alımına yönelik, kitle azaltıcı operasyonlar ve ardından masaj tedavileri en iyi sonucu verir.